Blog: het hoofd koel en het hart warm

Zondagavond kregen we er zelf op de bank -voor de buis – nog een enorme discussie over. Het was een ongemakkelijk twistgesprek bij Op1 tussen viroloog Anne Wensing en veiligheidshoogleraar Ira Helsloot. De laatste weken heeft Wensing terecht veel complimenten voor haar heldere en deskundige uitleg. Maar nu bleef ze wellicht iets te veel in de kokervisie. Zoals wij allemaal  al een paar weken. Corona heeft ons volledig in de ban. En begrijpelijk natuurlijk. Zelf heb ik moeite om over andere zaken na te denken en te schrijven. Bijvoorbeeld over de energietransitie, die ook natuurlijk heel belangrijk is.

Bolsenaro

Ik ken Ira Helsloot en zijn grensverleggende visie een beetje. In de industrie is hij een gerenommeerd expert, met zeer inzichtgevende adviezen. Open en eerlijk, wat door sommigen misschien als bot kan worden ervaren. Zondagavond was hij vooral wat onhandig en te rationeel met zijn vergelijking van corona met de griepgolf van een paar jaar geleden, waaraan meer dan 8.000 mensen in Nederland overleden. Overigens geen doodnormaal griepje toen. Thuis op de bank vergeleek mijn vriendin Ira Helsloot daarom met de Bolsenaro, en ze bedoelde dat zeker niet als compliment. En ze werd gesterkt in haar reactie door de redactie van Op1, die prompt suggestief de foto van de rechts-populistische Braziliaanse president op de achtergrond liet zien. Een journalistiek twijfelachtige actie. Ik hoor Helsloot namelijk heel wat anders zeggen dan Bolsenaro of Trump.

Door het punt van de griep vertroebelde het punt dat Helsloot eigenlijk wilde maken. Door de economie momenteel helemaal op slot te gooien, kunnen we op termijn nog grotere risico’s lopen. En daarbij gaat het Helsloot niet om geld of het Trumpiaanse ‘economie boven gezondheid’. Juist niet. Een economische crisis kan volgens hem verregaande gevolgen hebben voor de volksgezondheid. Alleen is oorzaak en gevolg minder concreet en direct voelbaar. Maar de impact kan nog veel groter zijn dan die van het coronavirus op zich. Hij probeerde ook nog een verband te geen tussen mensen die nu geen zorg krijgen, die ze toch echt nodig. Wensing pareerde dat, met dat het in haar ziekenhuis toch echt niet gebeurt… Haar woord tegen het zijne.

Werkloosheid

Maar terug naar het kernpunt van Helsloot. Hij  gaf me ruim drie jaar geleden na een interview dat ik met hem had het voorbeeld van glazenwassers. Vanuit het oogpunt van veiligheid werden begin van de eeuw te hoge ladders verboden. Want daar konden ze van af vallen. Gevolg was dat veel glazenwassers werkloos werden. En het zijn doorgaans niet de meest kansrijken. Dus bij verschillenden was de ww niet van korte duur. Bekend is dat langdurige werkloosheid een dramatische impact heeft op de levensverwachting heeft. En helemaal als werkloosheid tot armoede leidt.

Helsloot pleit eigenlijk voor iets meer systeembenadering. Daarom is hij ook positiever over de Nederlandse benadering dan die van landen die in totale lock down gaan. Hij zegt ook dat te veel focus op het ene vlak, juist problemen op een ander vlak kunnen veroorzaken. En dat we daar ook misschien wat meer oog voor kunnen hebben.

Emotionele benadering

Dat geldt ook zeker in de industrie. Zo maakte hij in het interview een onderscheid tussen veiligheid met een kleine ‘v’, oftewel arbeidsveiligheid, en de procesgerelateerde veiligheid met een grote ‘V’. Te scherpe aandacht voor kleine incidenten van het hoger management, de pers en de politiek kan het zicht op grote en soms levensbedreigende risico’s in de industrie vertroebelen.

Camera’s

Natuurlijk moeten we voorzichtig zijn met vergelijkingen. En als je de verhalen hoort over de IC’s in Italië, New York en Noord-Brabant, dan breekt je hart. En dan is het lastig om ruimte te maken voor wat koelere rationele benaderingen. Maar alleen met een emotionele benadering komen we er ook niet. Een oude schoolvriend van mij schreef op Facebook dat we in deze tijden “het hoofd koel moeten houden en het hart warm”.

Zelf vond ik de poging van Ira Helsloot misschien wat onhandig, maar zeker moedig. En hij heeft zeker een punt. Ik denk dat Anne Wensing dat ook inziet als ze beiden een stapje achteruit doen en de camera’s uit staan.