Column: Adem in

Corona zet alles op zijn kop, ook de industrie. Geplande onderhoudsstops worden uitgesteld en voorgenomen investeringen gaan voorlopig niet door. Lopende stops en nieuwbouw worden onder extreme omstandigheden voortgezet, tijdelijk gestopt en sowieso bijna allemaal vertraagd.

Wel is een duidelijk verschil zichtbaar tussen sectoren. Bijvoorbeeld tussen olie en chemie. De afgelopen tijd kondigden diverse oliebedrijven al enorme kostenbesparingen aan. In operationele kosten, maar vooral ook in de kapitaalsinvesteringen. De chemische industrie lijkt daarentegen haar adem nog in te houden.

Vooral de vraag naar brandstoffen is enorm gekelderd. Kerosine en benzine klotsen momenteel in opslagtanks tegen het dak. Vliegtuigen trekken nauwelijks strepen langs de huidige strakblauwe lucht en het is elke dag weekend op straat.

Enorme dreun

In plaats van gezamenlijk de productie naar beneden te brengen, voeren Opec en Rusland een street fight op die de olieprijs nog meer naar beneden trok. Inmiddels stijgt die inmiddels weer, door realisme van Opec en grootspraak van Trump. Het lijkt echter onvermijdelijk dat raffinaderijen de komende maanden stil komen te liggen.

Vol is vol. Er kan straks geen druppel kerosine en benzine meer bij. Diesel wordt nog afgenomen door vitale ambulances, bevoorradingsvrachtauto’s en busjes die onze online bestellingen komen afleveren. Benzinerijders zouden hun auto’s vol kunnen tanken. Maar dat is natuurlijk een druppel op de gloeiende plaat. Opslag in lege olietankers is een optie, maar dat is duur en ook dat is beperkt. De oliesector krijgt sowieso een enorme dreun, waarvan ze niet een-twee-drie herstelt.

Gunvor

Oliebedrijven nemen daarom nu al rigoureuze maatregelen. Zo ook Shell. Eind maart werd bekend dat het concern de komende twaalf maanden 2,8 tot 3,7 miljard euro in operationele kosten gaat snijden. Verder investeert het olie- en gasconcern dit jaar 4,6 miljard euro minder in nieuwe en verbeterde installaties dan eerst de bedoeling was. Daarbij volgt Shell het voorbeeld van veel andere oliebedrijven, waaronder Aramco, Total en BP.

Opvallend is de gelijkenis van de maatregelen. Alle partijen snijden twintig tot dertig procent in kapitaalsinvesteringen. Fors dus. Grote oliebedrijven lijken gezond genoeg om met deze kostenreducties de komende economische storm te doorstaan. Anders ligt dat mogelijk bij kleinere, onafhankelijke oliebedrijven. Denk bijvoorbeeld aan Gunvor, dat een paar jaar geleden raffinaderijen kocht in zowel Antwerpen als Rotterdam. Die in Rotterdam stond aan de vooravond van een onderhoudsstop, maar die stop is inmiddels uitgesteld. Het lijkt er op dat de raffinaderij nu voor lange tijd stilligt, omdat de integriteit van de installaties mogelijk niet kan worden gegarandeerd.

Alcohol en handgels

In de chemische industrie is de dynamiek anders. Voor verschillende chemische bedrijven kan de lage olieprijs een kostenvoordeel zijn. Maar dat weegt mogelijk niet op tegen het verlies van integratiemogelijkheden. De chemie in Rotterdam, Antwerpen, Geleen, Moerdijk en Terneuzen is zeer afhankelijk van de olie-industrie in de Rijn/Schelde-delta.

Ook chemiebedrijven voorspellen een daling van de vraag naar hun producten. Hoewel BASF Antwerpen een korte piek in haar vraag zag, doordat ook afnemers gingen hamsteren. Wereldwijd verwacht de chemiereus dat de negatieve effecten van het coronavirus significant zullen zijn.

En er was al sprake van een afgenomen vraag. Al in het vierde kwartaal van 2019 was een daling ingezet, als gevolg van de handelsspanningen tussen China en de VS. Overigens zijn veel nieuwe investeringen in de Amerikaanse chemie gebaseerd op schaliegassen en -olie als grondstoffen. Volgens experts is deze route interessant bij een olieprijs vanaf vijftig dollar per vat. Dus daar staat de chemie momenteel nog zwaarder onder druk.

De Europese chemie kan daarom misschien wat meer profiteren van de lagere olieprijs. Maar hier zal de coronacrisis ook haar sporen achterlaten. Zo speelt mee dat juist de Duitse auto-industrie al een tijdje in mineur is. En dat is een belangrijke afnemer van kunststoffen en composieten. Natuurlijk stijgt momenteel de vraag naar sanitaire producten en verschillende chemiebedrijven hebben de productie van alcohol en handgels opgeschroefd. Maar dat zal niet significant meetellen.

Ondanks de negatieve stemming kondigt de chemie vooralsnog geen grote maatregelen aan. Ze houdt – in tegenstelling tot de oliesector – vooralsnog haar adem in. Wat ze natuurlijk ook niet al te lang kan volhouden…

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter: @wimraaijen