Column: Van gas los

We moeten van het Groningse aardgas af. Veel bedrijven hebben van de minister van Economische Zaken & Klimaat een brief gekregen dat ze dat in 2022 voor elkaar moeten hebben. Schreef ik jaren geleden in mijn column in Petrochem dat zijn voorganger schandelijk genoeg aardgasproductie nog boven veiligheid liet gaan, door de productie tegen het advies in van Staatstoezicht op de Mijnen juist op te voeren in plaats van fors te verlagen, nu is het tij dan definitief gekeerd.

Met zijn allen zullen we de energietransitie vorm moeten geven. Energie direct van de zon opgewekt middels PV, dan wel indirect via wind en water, zal vooral als elektrische energie tot ons komen. Een hele verandering, ook in de mindset. Als iemand mij een paar jaar geleden had gezegd dat hij zijn huis elektrisch verwarmde, had ik hem vermanend toegesproken dat dit toch wel heel erg dom was. Want, zoals ik het eerstejaars studenten placht uit te leggen, van twee tankers die vol olie de haven van Rotterdam binnenkomen, wordt er één omgezet in elektriciteit, de andere gaat als warmte de atmosfeer in. Het rendement van een elektricititeitscentrale is immers ongeveer vijftig procent. Om er daarna weer warmte te maken, zonder warmtepomp want die waren er toen amper, is energetisch dus het paard achter de wagen spannen. Nu gaan we dat wel doen, we moeten wel.

Alleen zitten we nog met het probleem van beschikbaarheid en opslag van elektriciteit. Het handigste is om de energie direct te gebruiken als die beschikbaar is. Zo hoorde ik laatst dat waterschappen het peil van het water wat lager instellen als het hard waait, om zo wat ruimte te hebben als het wat minder hard waait. Slim verzonnen? Dat deden we eeuwen geleden toch ook al toen windmolens rechtstreeks voor dat doel werden ingezet? Grootverbruiker ESD-SIC in Groningen heeft met haar elektriciteitsleverancier Engie afgesproken dat de leverancier bepaalt wanneer ESD wel of niet produceert. Samen waren zij hiermee finalist voor de Northern Enlightenmentz verkiezing. Het mes snijdt daarmee aan twee kanten: Engie kan haar energie kwijt wanneer er weinig vraag is, kan die vervolgens elders inzetten wanneer de vraag groot is en de producent betaalt een lagere prijs. Uiteraard moet het proces daar wel geschikt voor zijn.

Energieheffingen

Die optimalisatie is in woonhuizen ook prima mogelijk. Dankzij de nieuwe speler op de energiemarkt easyEnergy.com kunnen particuliere huishoudens met een slimme meter elektriciteit geleverd krijgen tegen per uur wisselende prijzen conform de tarieven op de EPEX-beurs, de vroegere APX-beurs. Die tarieven zijn ’s nachts een factor twee of soms zelfs een factor drie lager dan overdag. Zo laag dat elektrische energie goedkoper is dan aardgas, zelfs als je die direct omzet in warmte. Dan moeten we wel van de oude mindset af: de verwarming ’s nachts uitzetten om energie te besparen. Energetisch bezien is dat prima, maar dan hebben we ’s ochtends wel een piek in de vraag naar energie die dan minder voorhanden is en daarmee ook veel duurder is. Het kan dus beter zijn om ’s nachts het huis juist op temperatuur te houden, ook al kost dat overall gezien meer energie.

Echter, de overheid legt huishoudens, in tegenstelling tot aan de industrie, zulke merkwaardige energieheffingen op dat er geen reden is om tot deze optimalisatie over te gaan. De energieheffing op elektriciteit is per gigajoule (GJ) een factor vier hoger dan die op aardgas. Zelfs al is elektriciteit gratis, dan nog legt een elektrisch kacheltje het af tegen aardgas wegens die heffingen. Ook met een forse investering in een warmtepomp red je het niet in bestaande huizen. Door die malle energieheffingen remt de overheid de energietransitie af en laten we de Groningers langer beven dan nodig is. Terwijl de oplossing zo simpel is: Maak de energieheffingen voor de verschillende energievormen gelijk en net zo variabel als de energieprijs van levering zelf.