Column: Gestuurde samenleving
Publicatie
9 mei 2018
Auteur
Wim Soetaert, Universiteit Gent
Categorie
Petrochem
Soort
blog
Tags
CO2-uitstoot, klimaatakkoord
In België is sinds kort de diesel duurder dan benzine. Dat is ongezien en het haalt veel zekerheden onderuit. Tot voor kort was diesel beduidend goedkoper dan benzine en dat werd veroorzaakt door de overheid die diesel minder belastte. De overheid voerde een uitgesproken bevorderingsbeleid voor deze brandstof en deed er via allerlei communicatiekanalen alles aan om iedereen aan de diesel te krijgen. Omwille van milieuredenen nota bene. En dat beleid werkte bijzonder goed, het Belgisch wagenpark werd gedurende tientallen jaren nagenoeg totaal ‘verdieseld’. De algemene mening van de burger was dat diesel goed is voor je portemonnee en ook voor het milieu.
Als benzinerijder werd ik vaak als een rariteit beschouwd, ik moest bijna verantwoorden wat me in godsnaam bezielde om op benzine te rijden. Het sjoemelschandaal en de verhoogde aandacht voor fijnstof hebben nu voor een ware kentering in die beleving gezorgd. De overheid heeft het verband tussen diesel, fijnstof en gezondheid erkend en zorgt er via de accijnzen voor dat diesel duurder is dan benzine. En warempel, het werkt, benzine is weer hip! Voor het eerst sinds lange tijd worden er meer benzineauto’s dan dieselauto’s verkocht. Veel sneller dan ik voor mogelijk had gehouden, past de burger zijn gedrag aan.
Informatiecampagnes
Daar waar de overheid diesel zwaarder belast, moet je vaststellen dat op kerosine, de vliegtuigvariant van diesel, helemaal geen accijns wordt geheven. Op vliegtuigtickets wordt zelfs geen btw aangerekend. De overheid doet er met andere woorden alles aan om het luchtverkeer te promoten. En dat beleid werkt ook, het is vandaag vaak beduidend goedkoper om met het vliegtuig ergens heen te vliegen dan met de trein of met de auto, zelfs op korte afstanden. Het resultaat is dat het luchtverkeer enorm groeit, met alle negatieve gevolgen van dien. De luchtvaart is veruit de sterkste stijger van CO2-emissies. Ter situering: een trans-Atlantische vlucht produceert ongeveer evenveel CO2 als een auto gedurende een heel jaar.
Overheidsbeleid werkt dus! De overheid is helemaal niet zo machteloos als vaak wordt beweerd. Uiteindelijk bepaalt het beleid in hoge mate ons gedrag. En ik heb het niet over planeconomie, vijfjarenplannen en andere miskleunen uit een communistisch verleden. Het gaat er over dat de overheid met eenvoudige fiscale maatregelen en informatiecampagnes ons gedrag in sterke mate aanstuurt.
Actie
Over de richting van dat overheidsbeleid vallen echter veel kritische vragen te stellen. Enerzijds moet je vaststellen dat het beleid soms volstrekt tegenstrijdig is, zoals het verhaal van de diesel en de kerosine illustreert. Anderzijds moet je vaststellen dat de overheid het vaak gewoon laat afweten en niets doet. Een duidelijk geval van inertie, verandering is immers lastig. Niet zelden wordt het non-beleid dan nog gemotiveerd ‘omdat de overheid hierop geen invloed heeft’.
Maar dat is dus nonsens, de overheid heeft juist heel veel greep op de maatschappij en dient die verantwoordelijkheid ook te beseffen. De overheid moet dringend beter nadenken over haar beleid en de gevolgen die dat heeft. Vandaag zie je dat zelfs bij evidente miskleunen de overheid vaak volhardt in de boosheid. Verdergaan in de dwaling is immers des mensen.
Ook wat betreft de strijd tegen de klimaatverandering heeft de overheid alle sleutels in handen om voor een echte omslag te zorgen. We weten wat er moet gebeuren om de klimaatcatastrofe te vermijden. De oplossingen zijn voorhanden, moeilijk is het niet. Stimuleer de ontwikkeling van hernieuwbare energie met fiscale en andere middelen, het is overduidelijk dat dit werkt. De overheid ligt aan de basis van de huidige omslag naar hernieuwbare energie en moet hier met beslist beleid in doorpakken. Hervorm het huidige Europees emissiesysteem met zijn overmaat aan gratis emissierechten, zodat er een ernstige belasting komt op alle CO2-emissies. Moeilijker dan dat is het niet. De maatschappij reageert snel en de markt en de tijd doen hun werk. De mensen aanraden om vaker een dikke trui aan te trekken is goed, maar dat gaat het probleem niet oplossen.
De overheid is aan zet, tijd voor actie.
Wim Soetaert
Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.
Wellicht vindt u deze artikelen ook interessant
Schrijft u in voor onze nieuwsbrief en blijf altijd op de hoogte.
Rotterdamse CO2-uitstoot gestegen door kolencentrales
3 mei 2022De CO2-emissies in de Rotterdamse haven zijn voor het eerst sinds 2016 weer gestegen. In 2021 lag de uitstoot één megaton hoger dan in 2020,...

Ambitieuzer energiescenario hoeft niet duurder te zijn
21 apr 2022In een nieuwe studie actualiseerde TNO de twee jaar geleden opgestelde toekomstscenario’s voor de Nederlandse energievoorziening. Via deze scenario’s onderzocht TNO wat de aanscherping van...

VVD en D66: 8 gigawatt groene waterstof in 2030
13 apr 2022Nederland moet sneller en meer groene waterstof produceren. Regeringspartijen VVD en D66 roepen het kabinet op om afgesproken doelen voor 2030 meer dan te verdubbelen....

Kolencentrale Onyx in Rotterdam stopt productie
1 dec 2021De kolencentrale van Onyx Power in Rotterdam krijgt subsidie om vrijwillig en volledig te sluiten. Het gaat om maximaal 212,5 miljoen euro subsidie. Zodra aan...
