[vc_row][vc_column][vc_column_text]

Een Duitse moleculaire systeembioloog die zich sterk maakt voor kansen voor de Nederlandse chemische industrie. Dat ligt niet meteen voor de hand. Toch is professor Matthias Heinemann een belangrijke pleitbezorger van CO2 als grondstof. Het is niet alleen een belangrijke optie als we van fossiele grondstoffen af willen, het biedt Nederland ook interessante kansen als het hierin wereldwijd de leiding neemt. Tijdens de opening van Eemsdeltavisie 2023 op 16 mei zal hij zijn pleidooi extra kracht bijzetten.

Wim Raaijen

Nederland heeft interessante troeven in handen als het gaat om het hergebruiken van CO2 en CO als grondstof, stelt professor Matthias Heinemann van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Er is al veel chemische industrie aanwezig, de wetenschap op dat gebied is hier ook sterk vertegenwoordigd én Nederlanders weten wat samenwerken is.’
Als Duitser van origine ziet hij het misschien nog wat scherper. ‘Ik werk hier nu twaalf jaar en voel me helemaal thuis bij de unieke manier van samenwerken in Nederland. Heel anders dan bijvoorbeeld in Duitsland. Dat is toch conservatiever.’ In Nederland hoor je nog wel eens zelfkritiek op het poldermodel, maar Heinemann ziet vooral voordelen. ‘Voor de grondstoffentransitie, en zeker voor ontwikkeling en toepassing van CO2 als grondstof is goede samenwerking tussen – grote en kleine – bedrijven, wetenschap en overheid echt nodig.’[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1455723775392{padding-top: 20px !important;}”][vc_column][vc_column_text]

Nationaal Groeifonds

Als een van de initiatiefnemers van het programmavoorstel FutureCarbonNL wil hij daarom heel verbindend zijn. En ook op voorhand weinig uitsluiten. Het innovatieprogramma moet de volle breedte bestrijken, van fundamenteel onderzoek tot nagenoeg marktrijpe technologie. De ambitie is om Nederland wereldleider te laten zijn bij hergebruik van kooldioxide en koolmonoxide in nieuwe, duurzame materialen, brandstoffen en voedingsmiddelen. Heinemann: ‘Dat kunnen we alleen maar bereiken als we de meest creatieve mensen erbij betrekken en de beste ideeën honoreren. Daarom willen we het programma niet vooraf dichttimmeren, maar juist organiseren als een programma waarbinnen iedere onderzoeker en ieder bedrijf met een goed idee een voorstel kan indienen. En starters zijn bijvoorbeeld net zo belangrijk als grote bedrijven. Overheden neigen er al gauw naar om grote bedrijven te ondersteunen. Maar we hebben ook disruptieve veranderingen nodig. En dan de vraag: welke boten zijn wendbaarder? Tankers of zeiljachten? Uiteindelijk heb je alle partijen nodig. En natuurlijk ook de grote, want die moeten de innovatieve processen inpassen.’
De samenwerking van Nederlandse universiteiten, kennisinstellingen, industrie, MKB en startups heeft een voorstel ingediend bij het Nationaal Groeifonds. Het totale innovatieprogramma van FutureCarbonNL bedraagt 1,43 miljard euro. Uit het Groeifonds wordt een bijdrage van 663 miljoen euro gevraagd. Private partijen investeren 767 miljoen euro, en publieke partijen dragen 4 miljoen euro bij. De verwachting is dat het Groeifonds nog voor de zomer uitsluitsel geeft over de aanvraag.[/vc_column_text][vc_empty_space][vc_row_inner][vc_column_inner width=”1/6″][/vc_column_inner][vc_column_inner width=”2/3″][vc_column_text]Matthias Heinemann:

‘Overheden neigen er al gauw naar om grote bedrijven te ondersteunen. Maar we hebben ook disruptieve veranderingen nodig.’

[/vc_column_text][/vc_column_inner][vc_column_inner width=”1/6″][/vc_column_inner][/vc_row_inner][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1457084948873{padding-top: 27px !important;}”][vc_column][vc_empty_space][vc_column_text]

Iets bijzonders

De betrokkenheid van Matthias Heinemann bij het programmavoorstel ligt eigenlijk helemaal niet zo voor de hand. Hij is een gelauwerde hoogleraar moleculaire systeembiologie, een vakgebied dat slechts zijdelings te maken heeft met CCU. Heinemann, die het zelf liever over carbontech heeft, vindt de grondstoffentransitie een belangrijk thema en hij wil op deze manier ook iets terugdoen voor het land dat hem veel heeft gebracht. Het is immers niet alleen een bittere noodzaak om de komende decennia voldoende alternatieven voor fossiele koolstof te vinden, carbontech biedt Nederland volgens hem ook geweldige economische kansen. Hij verwacht zelfs dat CO2 als grondstof straks onmisbaar gaat worden. ‘Als Nederland hierin volop gaat investeren, dan hebben we als land straks ook iets bijzonders in handen. Daar ben ik echt van overtuigd!’[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1457085618456{padding-top: 10px !important;padding-bottom: 5px !important;}”][vc_column width=”1/4″][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_single_image image=”181596″ img_size=”large”][/vc_column][vc_column width=”1/4″][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1455723775392{padding-top: 20px !important;}”][vc_column][vc_empty_space][vc_column_text]

Direct air capture

Willen we van fossiele koolstof af, dan zullen we alle zeilen moeten bijzetten, stelt Matthias Heinemann. Er zijn drie alternatieve bronnen voor koolstof: ten eerste circulaire grondstoffen uit afval, via mechanische en chemische recycling. Ten tweede biomassa, en ten slotte dus CO2 en CO. ‘De verwachting is dat de wereldwijde vraag naar koolstof de komende decennia nog aanmerkelijk zal toenemen door groei van bevolking en welvaart. Natuurlijk wordt er veel gesproken over consuminderen. En uiteraard kunnen we in het Westen wel een stapje terug doen met onze consumptie, maar in de rest van de wereld zal de vraag naar materialen en andere koolstofhoudende producten nog sterk groeien. Dus met alleen recycling red je het sowieso niet. Biomassa uit de landbouw is zeker ook een interessante bron, maar willen we de landbouw nog meer intensiveren? Willen we echt van fossiel af, dan zullen we ook CO2 uit de schoorstenen en straks uit de lucht moeten halen en opnieuw inzetten.’
Dat laatste, direct air capture, staat nog helemaal in de kinderschoenen. Toch maken bedrijven als het Zwitserse Climeworks en ook het Nederlandse Carbyon volgens hem interessante vorderingen.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/6″][vc_column_text][/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”2/3″][vc_column_text]Matthias Heinemann:

‘Biomassa uit de landbouw is zeker ook een interessante bron, maar willen we de landbouw nog meer intensiveren?’

[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/6″][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1457085587568{padding-top: 36px !important;}”][vc_column][vc_column_text]

Voedingsmiddelen

Natuurlijk kent Heinemann ook de twijfels over kooldioxide als grondstof. Met koolmonoxide kan de chemische industrie nu al veel meer, maar CO2 heeft erg veel energie nodig om weer bruikbaar te worden als chemische bouwsteen. Vaak wordt het voorbeeld aangehaald van Covestro dat in het Duitse Dormagen polyurethaan produceert uit kooldioxide. Het voordeel in Dormagen is dat er uit een belendende exotherme fabriek heel veel energie beschikbaar is. Die energie is echter niet overal overvloedig beschikbaar, stelde ook Klaus Schäfer, CTO van Covestro, een paar jaar geleden in Petrochem magazine. Hij noemde CO2 de dead dog van de chemie en CO een levendige puppy.
Het is volgens Heinemann aan de onderzoekers en creatieve bedrijven om juist daarvoor oplossingen te vinden. Door bijvoorbeeld biotech- of katalytische processen te ontwikkelen die met minder energie materialen, brandstoffen en zelfs voedingsmiddelen kunnen produceren uit CO2. Om er vervolgens voor te zorgen dat er nieuwe industriële processen worden ontwikkeld die in de bestaande industrie zijn in te passen of die ketens zelfs volledig kunnen vervangen.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Koolstofkringloop

Heel interessant vindt hij ook de ontwikkelingen op het gebied van voeding en voeder. Zo slaagt het Nederlands-Britse bedrijf Deep Branch erin om met bacteriën hoogwaardige proteïnen te maken uit kooldioxide en waterstof. Directeur van dit bedrijf Peter Rowe stelde al eens dat dit een veel efficiëntere en straks mogelijk ook goedkopere manier is om voedsel en diervoeder te produceren. Heinemann kan deze redenering wel volgen. Efficiëntie kan volgens hem op den duur ook mee gaan spelen. Bovendien komt hier de stikstofproblematiek om de hoek kijken. Met deze ontwikkeling kun je zelfs op dat terrein winst boeken, stelt de pleitbezorger van FutureCarbonNL. Als je op industriële schaal eiwitten kunt maken, dan is straks misschien minder land nodig voor intensieve landbouw en veeteelt. Toch waakt hij ervoor om de discussie nu al te breed te trekken. ‘Het belangrijkste doel van ons programma is vooralsnog het sluiten van de koolstofkringloop.’[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_hoverbox image=”181597″ primary_title=”Professor Matthias Heinemann is de openingsspreker van Eemsdeltavisie 2023″ primary_align=”right” hover_title=”Eemsdeltavisie 2023″ align=”left”]Professor Matthias Heinemann is de openingsspreker van Eemsdeltavisie 2023 op 16 mei in Delfzijl. Het congres gaat op zoek naar alternatieve bronnen voor koolstof en waterstof. Ook wordt tijdens het aansluitende jaardiner van Chemport Europe de Plant Manager of the Year 2023 bekendgemaakt. Meer informatie: www.industrielinqs.nl[/vc_hoverbox][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Dit artikel is gepubliceerd in Petrochem 2023-02 (26/4/2023)[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]