[vc_row][vc_column][vc_column_text]De Europese industrie bevindt zich in zwaar weer. Vooral de – in vergelijking – enorm hoge energieprijzen brengen veel productiebedrijven in de problemen. Fabrieken worden tijdelijk of in sommige gevallen zelfs voor altijd stilgelegd. Dreigt er een Detroit-scenario in de delta van Rotterdam, Antwerpen, Chemelot en het Duitse Ruhrgebied?

Niet als het aan de Europese industrie zelf ligt. Onlangs kwamen 73 topmensen op de site van BASF in Antwerpen samen om hun zorgen te uiten over het Europese industriële klimaat. Ze presenteerden de ‘Antwerpen Verklaring’ waarin ze oproepen tot een Europese Industrial Deal. Als vervolg op de Europese Green Deal en een duidelijk antwoord op de Inflation Reduction Act in de Verenigde Staten. Lang dacht Europa industrieel een voorsprong te hebben op de VS. Maar de lage energie- en grondstofkosten – schaliegas – veranderde het spel al significant. Nu de federale regering in de Verenigde Staten een biljoen dollar beschikbaar stelt om onder meer nieuwe, schonere fabrieken te bouwen, lijkt de VS te demarreren, in een sterke groep waarin ook het Midden-Oosten en China zich bevinden.

Roestbakken

Op zich staan er verstandige zaken in de Antwerpen Verklaring. Zo roept de industrie bijvoorbeeld op tot strategische partnerships en een robuuste infrastructuur, en meer steun voor Europese projecten. Ook benadrukt het document het belang van zelfvoorziening in grondstoffen en het bevorderen van de vraag naar duurzame producten. Al een hele mond vol. Een stevige en doordachte industriepolitiek moet de hoofdkantoren ervan overtuigen om in Europa te investeren. Met vooral ook nieuwe fabrieken, met schonere processen en alternatieve grondstoffen.

Toch lijkt enig creative destruction ook onvermijdelijk. We kunnen moord en brand schreeuwen bij een fabriek die wordt stilgelegd, en uiteraard is dat gigantisch ingrijpend voor de mensen die erbij betrokken zijn, maar het betekent nog niet de doodsteek voor de hele Europese industrie. Elke grote transitie kent ook zijn slachtoffers. De roestbakken mogen her en der heus wel worden vervangen door nieuwe modellen. Zolang er geen – onder normale omstandigheden – gezonde slachtoffers vallen.

Sinaasappel

Zo is het bijvoorbeeld de vraag of de productie van ammoniak uit aardgas levensvatbaar blijft. Nu staat dat in Europa onder druk door de gigantische aardgasprijzen. Maar zullen rekensommen er over een jaar of tien er sowieso niet heel anders uitzien, met de import van groen waterstof uit zonovergoten landen? Of met de CTO van Covestro Thorsten Dreier (zie het hoofdinterview in deze editie) te spreken: ‘De kans is groot dat groene waterstof straks in de vorm van ammoniak overzee wordt getransporteerd. Anders moet je waterstof op een heel lage temperatuur brengen om het grootschalig per schip te vervoeren. Waarom dan ook niet in de vorm van ammoniak door pijpleidingen transporteren vanaf de havens naar binnenlandse clusters?’

De industrie staat wereldwijd voor grote systeemveranderingen. En het is beter om daarop te anticiperen, dan uit alle macht te behouden wat er is. De Europese industrie heeft de afgelopen halve eeuw heel veel bereikt met telkens weer efficiëntie-slagen. Steeds opnieuw werden bestaande installaties getweakt. Decennia na decennia. In meerdere gevallen lijkt er nu een einde te komen aan het tweaken. De sinaasappel is volledig uitgeperst. En als de omstandigheden dan ook nog veranderen door uitdagingen op het gebied van klimaat en economie, is de rek er helemaal uit.

Extreme makeover

Samenwerking zal daarbij heel belangrijk zijn. Bijvoorbeeld tussen de industriële clusters. Willen we naar alternatieve energiebronnen en grondstoffen, dan moeten allereerst bijvoorbeeld de pijpleidinginfrastructuur en de elektriciteitsnetten worden uitgebreid en versterkt. Een belangrijke randvoorwaarde om investeringen in nieuwe fabrieken aan te trekken.

In dat licht kunnen havenbedrijven en landelijke en regionale overheden veel meer leren samen te werken. Ze zouden elkaar wat minder – zoals in het verleden – de tent uit moeten vechten. Samen sterker voor een extreme makeover van de Europese industrie.[/vc_column_text][vc_column][/vc_column][vc_column][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]Wim Raaijen, hoofdredacteur

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]