Waterstofbeurs HyXchange stap dichterbij

Bij een nieuwe energiedrager, hoort ook een nieuwe handelsbeurs, zo dacht Gasunie vorig jaar. Inmiddels zijn de eerste verkenningen geweest naar wat nodig is om een waterstofbeurs op te zetten. De HyXchange zou met certificering, een index én spotmarkt een volwassen evenknie kunnen worden van de gas- en elektriciteitsmarkt.

Wie in de toekomst groene of blauwe waterstof wil inkopen, moet zeker weten dat hij de juiste prijs betaalt en daarvoor het juiste product ontvangt. Om dit voor elkaar te krijgen, is ook voor waterstof een apart beursplatform nodig. Gasunie en de havenbedrijven van Rotterdam, Amsterdam, Groningen en North Sea Port vroegen dan ook voormalig APX-Endex directeur Bert den Ouden uit te zoeken aan welke voorwaarden zo’n beurs moet voldoen. Den Ouden kwam tot een markt waar certificering de garanties van oorsprong borgt, een index waarmee prijzen inzichtelijk worden en een spotmarkt om overschotten en tekorten te verhandelen. Tot slot raadde Den Ouden aan handelsinstrumenten te ontwikkelen voor balancering van het fysieke waterstofnet en opslag van waterstof.

De nieuwe waterstofbeurs krijgt de naam HyXchange. In een vervolgproject wil HyXchange de eerste handelsproducten testen in pilots en simulaties, waarbij de markt verder wordt betrokken.

Groen én blauw

Certificering van zowel groene, CO2-arme (blauwe) als geïmporteerde waterstof is nodig om een groter volume waterstof van veelzijdige herkomst over één netwerk te transporteren, terwijl de gebruikers toch kunnen kiezen welke soort waterstof ze willen kopen. Dit is vergelijkbaar met het elektriciteit- en gassysteem waar alles over hetzelfde net gaat, maar groene stroom en gas gecertificeerd zijn waardoor de meerwaarde voor de klant behouden blijft. Voor waterstof wil het beursinitiatief, vooruitlopend op de regelgeving, een pilot organiseren om hierin ervaring op te doen.

Een tweede punt voor de ontwikkeling van een waterstofbeurs is een index waarmee transparant wordt gemaakt tegen welke prijs waterstof kan worden verhandeld. In de studie is een index geformuleerd, waarin de prijs van de waterstof, en ook de certificaten, tot uiting komt afhankelijk van de manier van opwekken en de mate van CO2-emissiereductie die daarmee wordt bereikt.

Koppeling

Ook een spotmarkt is belangrijk in de ontwikkeling van een waterstofbeurs. Dit wordt eerst als marktsimulatie opgezet en zodra in een havengebied de infrastructuur gereed is en er meerdere aanbieders en afnemers zijn, in praktijk gebracht als lokale spotmarkt. Die wordt steeds groter naar mate het nationale waterstofnetwerk van Gasunie de waterstofnetten van de verschillende haven- en industriegebieden aan elkaar koppelt.  Zo’n spotmarkt geeft dan ook ruimte voor internationale koppelingen van waterstofhandel.

Tot slot zijn handelsinstrumenten nodig om het netwerk te balanceren en waterstof op te slaan. Het is belangrijk om deze mechanismen verder te verkennen. Dit zou ook onderdeel uit kunnen maken van een beoogde marktsimulatie.

Europees

De initiatiefnemers willen de uitkomsten van de studie verder uitwerken in pilots en simulaties en zo stap voor stap het handelsplatform HyXchange realiseren. Deze markt zal ook een Europese dimensie hebben. Den Ouden ziet wel een belangrijke voorwaardenscheppende rol voor de overheid. Denk alleen al aan de certificering van groene en CO2-arme waterstof, en waterstofimporten.